Therapi ymddygiad dialectig (DBT)
Dysgwch am therapi ymddygiad dialectig (DBT), gan gynnwys yr hyn mae'n gallu ei drin, beth sy'n digwydd mewn sesiynau therapi ymddygiad dialectig, a sut i gael mynediad ato.
Beth yw therapi ymddygiad dialectig?
Mae therapi ymddygiad dialectig yn fath o therapi siarad. Mae'n seiliedig ar therapi gwybyddol ymddygiadol (CBT). Ond mae wedi'i addasu'n arbennig ar gyfer pobl sy'n teimlo emosiynau'n ddwys iawn.
Nod therapi ymddygiad dialectig yw eich helpu chi i wneud y canlynol:
- Deall a derbyn eich teimladau anodd
- Dysgu sgiliau i reoli'r teimladau hyn
- Gallu gwneud newidiadau cadarnhaol yn eich bywyd
Mae ‘dialectig’ yn golygu ceisio deall sut y gallai dau beth sy'n ymddangos yn gyferbyniol fod yn wir. Er enghraifft, gallai derbyn eich hun a newid eich ymddygiad deimlo'n groes i'w gilydd. Ond mae therapi ymddygiad dialectig yn dangos ei bod hi'n bosibl i chi gyflawni'r ddau nod hyn gyda'i gilydd.
Trwy ddysgu sgiliau amrywiol mewn therapi ymddygiad dialectig, gallaf fynd gyda thonnau fy iselder yn hytrach na gadael iddynt fy llyncu.
Profiadau o therapi ymddygiad dialectig
Gwyliwch Debbie a Lechelle yn siarad am gael diagnosis anhwylder personoliaeth ffiniol (BPD), a'u profiad o therapi ymddygiad dialectig fel triniaeth.
Ar ôl ychydig fisoedd, sylweddolais, er nad oedd y ffordd yr oeddwn yn teimlo a llawer o fy symptomau wedi newid, roeddwn yn eu rheoli nhw i gyd gymaint yn well. Gallwn mewn gwirionedd fynd trwy'r diwrnodau heb argyfwng.
Beth mae therapi ymddygiad dialectig yn ei drin?
Datblygwyd therapi ymddygiad dialectig yn wreiddiol ar gyfer anhwylder personoliaeth ffiniol. Ond mae ymchwil yn dangos y gall therapi ymddygiad dialectig hefyd helpu gyda phroblemau fel:
Ond mae pawb yn profi therapi yn wahanol. Beth bynnag fo'ch diagnosis neu'ch problemau, efallai nad yw therapi ymddygiad dialectig yn iawn i chi.
Mae therapi ymddygiad dialectig yn fwy tebygol o weithio i chi os yw’r canlynol yn wir:
- Rydych chi'n teimlo y gallwch chi wneud gwaith cartref rhwng sesiynau
- Rydych chi'n barod i ganolbwyntio'n bennaf ar eich presennol a'ch dyfodol, yn hytrach na'ch gorffennol
- Rydych chi'n teimlo y gallwch chi wneud rhai sesiynau mewn grŵp gydag eraill
Mae rhai pobl yn hoffi gwaith grŵp, ond mae eraill yn ei chael hi'n anoddach. Efallai y byddai'n well gennych weithio gyda therapydd therapi ymddygiad dialectig ar sail bersonol. Ond yn anffodus nid yw hyn bob amser yn cael ei gynnig fel opsiwn.
Darllenwch ein hawgrymiadau ar sut i gael y gorau o unrhyw therapi
Gallwch siarad â'ch meddyg neu dîm iechyd meddwl am yr hyn a fyddai'n fwyaf defnyddiol i chi. Ond gall yr opsiynau yn eich ardal leol fod yn gyfyngedig.
Sut y gallaf gael therapi ymddygiad dialectig?
Y prif ffyrdd o geisio therapi ymddygiad dialectig yw:
- Drwy'r GIG, gydag atgyfeiriad gan eich meddyg neu dîm iechyd meddwl
- Gyda therapydd preifat
Ond gall fod yn anodd cael mynediad at therapi ymddygiad dialectig. Nid yw ar gael ym mhobman.
Gall rhestrau aros y GIG hefyd fod yn hir iawn mewn rhai ardaloedd. Mae hyn yn arbennig o wir os oes galw mawr am y gwasanaeth. Ac ni all llawer ohonom fforddio talu am therapydd preifat.
Os hoffech gael mynediad at therapi ymddygiad dialectig, efallai y bydd y tudalennau hyn o gymorth:
- Os ydych am gael mynediad at therapi ymddygiad dialectig trwy'r GIG, mae ein gwybodaeth am sut i ddod o hyd i therapi GIG yn esbonio sut i ofyn i'ch meddyg teulu am atgyfeiriad.
- Os ydych chi am ddod o hyd i therapi ymddygiad dialectig preifat, mae ein gwybodaeth am dalu am therapi preifat yn cynnwys dolenni i gyfeiriaduron lle gallwch chwilio am therapïau preifat.
- Mae rhai cyfeiriaduron therapi yn cynnwys hidlyddion ar gyfer mathau o therapi neu broblemau iechyd meddwl. Mae'r Cyfeiriadur Cwnsela yn cynnwys hidlydd yn benodol ar gyfer therapi ymddygiad dialectig o dan ‘math o therapi’.
Fy nhaith therapi ymddygiad dialectig
Rwy'n gweld dyfodol i mi fy hun nawr na welais i cyn y therapi.
Ar y dechrau roedd yn anodd iawn, ac roeddwn i'n meddwl tybed beth oedd ei bwynt. Roedd rhai o’r sgiliau therapi ymddygiad dialectig yn ymddangos yn wirion i mi, ond roeddwn wedi ymrwymo fy hun i’r broses ac, wrth i amser fynd heibio, dechreuodd wneud mwy o synnwyr.
Efallai y bydd rhai therapyddion yn cynnig asesiad neu gam cyn-driniaeth o therapi ymddygiad dialectig i chi. Dyma lle bydd y therapydd yn edrych ar ba mor addas yw therapi ymddygiad dialectig i chi.
Efallai y bydd yn cynnig sawl sesiwn i chi lle byddwch chi'n dysgu am therapi ymddygiad dialectig. Yna, os penderfynwch chi mai dyma'r therapi iawn i chi, bydd yn gofyn i chi ymrwymo i'r driniaeth.
Mae therapi unigol fel arfer yn cynnwys sesiynau un-i-un wythnosol gyda therapydd therapi ymddygiad dialectig. Mae pob sesiwn yn para tua 45 i 60 munud.
Mae gan y sesiynau’r nodau hyn, gyda'r un cyntaf yr un pwysicaf:
- Helpu i'ch cadw'n ddiogel trwy leihau ymddygiad hunanladdol a hunan-niweidio.
- Lleihau ymddygiad sy'n ymyrryd â therapi.
- Eich helpu i gyrraedd eich nodau a gwella ansawdd eich bywyd trwy fynd i'r afael â'r hyn sy'n eich rhwystro. Gallai hyn fod yn broblemau iechyd meddwl fel iselder neu glywed lleisiau. Neu bethau yn eich bywyd personol, fel problemau cyflogaeth neu berthynas.
- Eich helpu i ddysgu sgiliau newydd yn lle ymddygiad annefnyddiol a'ch helpu i gyflawni'ch nodau.
Mae eich therapydd therapi ymddygiad dialectig yn debygol o ofyn i chi lenwi cardiau dyddiadur fel gwaith cartref, a dod â nhw i sesiynau. Mae hyn er mwyn i chi olrhain eich emosiynau a gweithredoedd. Ac i chwilio am batrymau a sbardunau yn eich bywyd.
Yna byddwch yn defnyddio'r wybodaeth hon i benderfynu gyda'ch gilydd ar yr hyn y byddwch yn gweithio arno ym mhob sesiwn. Gallwch ddod o hyd i rai cardiau dyddiadur enghreifftiol ar wefan DBTSelfHelp.
Rwyf wedi dysgu nad emosiynau yw'r gelyn. Maent yn ddefnyddiol ac mae ganddynt swyddogaethau. Rwy’n dal i deimlo emosiynau’n ddwys, ond gallaf nawr eu hadnabod a gwybod sut i’w rheoli heb ddefnyddio ymddygiadau niweidiol.
Yn y sesiynau hyn, bydd therapyddion therapi ymddygiad dialectig yn dysgu sgiliau i chi y byddwch yn eu defnyddio yn eich bywyd o ddydd i ddydd. Byddwch yn rhan o grŵp, ond nid yw’n therapi grŵp – ond yn debycach i gyfres o sesiynau addysgu.
Yn nodweddiadol, mae pedwar math o hyfforddiant sgiliau:
- Ymwybyddiaeth ofalgar. Dyma set o sgiliau sy'n canolbwyntio eich sylw ar y presennol, yn hytrach na phoeni am y gorffennol neu'r dyfodol. Yn aml hefyd, gall sesiynau therapi ymddygiad dialectig ddechrau gydag ymarfer ymwybyddiaeth ofalgar byr. Gweler ein tudalennau ar feddwlgarwch am ragor o wybodaeth.
- Goddef trallod. Mae hyn yn golygu dysgu delio ag argyfyngau heb ymddygiad niweidiol, fel hunan-niweidio.
- Effeithiolrwydd rhyngbersonol. Dyma set o sgiliau i'ch helpu i reoli perthnasoedd yn well a dysgu delio â gwrthdaro.
- Rheoleiddio emosiynau. Dyma set o sgiliau y gallwch eu defnyddio i ddeall, bod yn fwy ymwybodol, a chael mwy o reolaeth dros eich emosiynau.
Mewn sesiynau grŵp, efallai y bydd eich therapydd yn gofyn i chi wneud ymarferion grŵp a defnyddio chwarae rôl. Byddwch hefyd yn cael gwaith cartref bob wythnos i'ch helpu i ymarfer y sgiliau hyn yn eich bywyd o ddydd i ddydd.
Mae therapi ymddygiad dialectig yn aml yn defnyddio hyfforddiant ffôn i'ch cefnogi yn eich bywyd o ddydd i ddydd. Mae hyn yn golygu y gallwch chi ffonio'ch therapydd am gefnogaeth rhwng sesiynau. Er enghraifft:
- Pan fyddwch chi'n ceisio defnyddio sgiliau therapi ymddygiad dialectig ac am gael rhywfaint o gyngor ar sut i'w defnyddio
- Pan fydd angen help arnoch i ddelio ag argyfwng uniongyrchol, fel teimlo'n hunanladdol neu fod ag awydd hunan-niweidio
- Os oes angen i chi atgyweirio'ch perthynas â'ch therapydd
Ond gallwch ddisgwyl i'ch therapydd osod ffiniau clir o amgylch hyn. Er enghraifft:
- Mae galwadau fel arfer yn fyr, yn aml rhwng 5 a 15 munud
- Dim ond yn ystod oriau y mae'r ddau ohonoch yn cytuno iddynt y dylai galwadau ddigwydd
- Mewn rhai sefyllfaoedd, efallai y bydd yn gofyn i chi aros 24 awr cyn ei ffonio
Yn ystod sesiynau therapi ymddygiad dialectig, bydd therapyddion yn defnyddio cydbwysedd o dechnegau derbyn a newid:
Technegau derbyn
Mae technegau derbyn yn canolbwyntio ar y canlynol:
- Deall eich hun fel unigolyn
- Gwneud synnwyr pam y gallech chi fod yn gwneud rhai pethau, megis hunan-niweidio neu gamddefnyddio cyffuriau
Er enghraifft, gallai therapydd therapi ymddygiad dialectig awgrymu mai'r ymddygiad hwn fu eich unig ffordd o ymdopi ag emosiynau dwys. Felly mae eich ymddygiad yn gwneud synnwyr, hyd yn oed os gallai achosi niwed neu ddychryn i bobl eraill.
O’r diwedd, mae rhywun yn dweud ‘Ie, mae'n gwneud synnwyr’ yn hytrach na ‘Na, mae hynny'n anghywir’.
Technegau newid
Mae technegau newid yn canolbwyntio ar ddisodli ymddygiad sy'n eich niweidio ag ymddygiad sy'n eich helpu. Gall hyn olygu bod eich therapydd:
- Yn herio'ch meddyliau annefnyddiol
- Yn eich annog i ddod o hyd i ffyrdd newydd o ddelio â thrallod
Nid yw'n beth tymor byr. Mae'n rhaid i chi weithio arno bob dydd. Mae'n anodd ei wneud, a hyd yn oed nawr, rhyw dwy flynedd ar ôl i mi gwblhau'r therapi, rwy'n dal i orfod gweithio arno.
A allaf wneud therapi ymddygiad dialectig ar fy mhen fy hun?
Gall fod yn anodd dysgu technegau therapi ymddygiad dialectig ar eich pen eich hun. Gall hefyd fod yn llethol pan fyddwch chi'n dechrau gwneud therapi ymddygiad dialectig. Felly nid yw ei wneud ar eich pen eich hun fel arfer yn gweithio cystal â mynd i sesiynau sy'n cael eu rhedeg gan therapyddion hyfforddedig.
Gall gwneud cwrs ffurfiol o therapi ymddygiad dialectig eich helpu i wneud y canlynol:
- Eich cadw yn gryf eich cymhelliad os ydych chi'n teimlo fel rhoi'r gorau iddi
- Dod o hyd i sefyllfaoedd lle gallwch chi ymarfer sgiliau therapi ymddygiad dialectig
- Teimlo eich bod chi’n cael cefnogaeth ac yn llai unig, gan fod eraill yn y grŵp yn mynd drwy'r un broses
Ond efallai y byddwch yn gallu dod o hyd i ddeunyddiau hunangymorth therapi ymddygiad dialectig ar-lein, megis ar wefan DBTSelfHelp. Gallai hyn gynnwys cardiau dyddiadur, ymarferion, a thaflenni dadansoddi ymddygiad.
Gallech ddefnyddio’r rhain i weithio ar eich hyfforddiant therapi ymddygiad dialectig ochr yn ochr â chwrs ffurfiol, neu ar ôl gorffen un.
Best practice and clinical guidance
- BACP. What is cognitive behavioural therapy (CBT)? [online]. Available at: https://www.bacp.co.uk/about-therapy/types-of-therapy/cognitive-behavioural-therapy/ [Accessed 18 December 2023]
- NHS. (2019). Borderline Personality Disorder. [online] Available at: https://www.nhs.uk/conditions/borderline-personality-disorder/treatment/ [Accessed 18 December 2023]
- NHS. (2022). How it works – Cognitive behavioural therapy (CBT) [online]. Available at: https://www.nhs.uk/mental-health/talking-therapies-medicine-treatments/talking-therapies-and-counselling/cognitive-behavioural-therapy-cbt/how-it-works/ [Accessed 18 December 2023]
- NHS. (2022). Overview – Cognitive Behavioural Therapy [online]. Available at: https://www.nhs.uk/mental-health/talking-therapies-medicine-treatments/talking-therapies-and-counselling/cognitive-behavioural-therapy-cbt/overview/ [Accessed 18 December 2023]
- NICE. (2009). Borderline personality disorder: recognition and management. [online]. Available at: https://www.nice.org.uk/guidance/cg78 [Accessed 18 December 2023]
- NICE. (2022). Depression in adults: treatment and management [online]. Available at: https://www.nice.org.uk/guidance/ng222 [Accessed 18 December 2023]
Sources of specific claims
- Access to DBT via private therapy: Nicholls, K. (2022). Dialectical behavioural therapy. [online] Available at: https://www.counselling-directory.org.uk/dialectical-behavioural-therapy.html#whatisdbt [Accessed 19 December 2023]
- DBT and addiction: Dimeff, L., & Linehan, M. (2008). ‘Dialectical Behavior Therapy for Substance Abusers,’ In Addiction Science & Clinical Science, 4(2): p.39–47
- DBT and depression: Feldman, G., Harley, R., Kerrigan, M., Jacobo, M., &Fava, M. (2009). ‘Change in emotional processing during a dialectical behavior therapy-based skills group for major depressive disorder,’ In Behaviour Research and Therapy, 47(4), p.316-21
- DBT and eating disorders: Lenz, S., Taylor, R., Fleming, M., & Serman, N. (2014). ‘Effectiveness of Dialectical Behavior Therapy for Treating Eating Disorders,’ In Journal of Counselling & Development, 92 (1), p.26-35
- DBT and suicidal behaviours: Linehan, M. (1993.) Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: Guilford press
- DBT goals and skill modules: Linehan, M. & Wilks, C. (2018). ‘The Course and Evolution of Dialectical Behavior Therapy,’ In The American Journal of Psychotherapy, 69 (2), p.97-110
- DBT role play: Harline, D. (2016). Five Things To Know About Dialetical Behavioural Therapy [online]. Available at: https://www.alpinerecoverylodge.com/dialectical-behavior-therapy/ [Accessed 26 December 2023]
- DBT sessions: Essex behavioural therapy. Dialectical Behaviour Therapy (DBT) Skills for Borderline Personality Disorder (BPD) - individual therapy. [online]. Available at: http://essex-behavioural-therapy.co.uk/article.asp?topic=dialectical-behaviour-therapy-dbt-skills&id=39 [Accessed 19 December 2023]
- DBT sessions: Behavioural Tech. What is DBT? [online] Available at: https://behavioraltech.org/dialectical-behavior-therapy-dbt/ [Accessed 19 December 2023]
- Personality disorders - level of service: Dale, O., Sethi, F., Stanton, C., Evans, S., Barnicot, K., Sedgwick, R., Goldsack, S., Doran, M., Shoolbred, L., Samele, C., Urquia, N., Haigh, R. and Moran, P. (2017). ‘Personality disorder services in England: findings from a national survey,’ In BJPsych Bulletin, 41(5), p.247-253
- Telephone coaching: Chapman, A. (2019). Phone Coaching in DBT - part 1 [online] Available at: https://behavioraltech.org/phone-coaching-in-dbt-part-1/ [Accessed 28 December 2023]
- Telephone coaching: Chapman, A. (2019). Phone Coaching in DBT - part 2 [online] Available at: https://behavioraltech.org/phone-coaching-in-dbt-part-2/ [Accessed 28 December 2023]
Systematic reviews
- Bankoff, S., Karpel, M., Forbes H., & Pantalone, D. (2012) ‘A Systematic Review of Dialectical Behavior Therapy for the Treatment of Eating Disorders,’ In Eating Disorders, 20 (12), p. 96-215
- Panos, P. T., Jackson, J. W., Hasan, O., & Panos, A. (2014). ‘Meta-analysis and systematic review assessing the efficacy of dialectical behavior therapy (DBT),’ In Research on Social Work Practice, 24(2), p. 213-223
- Rudge, S., Feigenbaum, J., & Fonagy, P. (2017). ‘Mechanisms of change in dialectical behaviour therapy and cognitive behaviour therapy for borderline personality disorder: a critical review of the literature,’ In Journal of Mental Health, 29 (1), p.92-102
Background reading
- Bay Area DBT & Couples Counselling Centre. (2016) What happens in a group DBT session? [online] Available at: https://bayareadbtcc.com/happens-dbt-group/ [Accessed 26 December 2023]
- Chapman, A. (2018). Phone Coaching in Dialectical Behavior Therapy. New York: Guildford Press
- Chapman, L. (2006). ‘Dialectical Behavior Therapy: Current Indications and Unique Elements,’ In Psychiatry MMC, 3(9): p. 62–68
- DBT Self-Help. Diary Cards. [online] Available at: https://dbtselfhelp.com/dbt-skills-list/miscellaneous/diary-cards/#google_vignette [Accessed 19 December 2023]
- Linehan, M. (1993) Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: Guilford press
- Linehan, M. (2015). DBT Skills Training: Handouts and Worksheets. New York: Guildford Press
- Linehan, M. & Wilks, C. (2018). ‘The Course and Evolution of Dialectical Behavior Therapy,’ In The American Journal of Psychotherapy, 69 (2), p.97-110
- Mental Health Forum. (2021). How do you access free DBT in the U.K.?. [online] Available at: https://www.mentalhealthforum.net/forum/threads/how-do-you-access-free-dbt-in-the-u-k.449189/ [Accessed 19 December 2023]
Cyhoeddwyd y wybodaeth hon ym mis Ionawr 2024. Byddwn yn ei adolygu yn 2027.
Read our permissions and licensing page if you want to reproduce our content.
