Beth yw profedigaeth?
Profedigaeth yw'r profiad o golli rhywun sy'n bwysig i ni. Mae'n cael ei nodweddu gan alar, sef y broses a'r ystod o emosiynau rydyn ni'n mynd drwyddyn nhw pan fyddwn ni'n profi colled.
Gall colli rhywun sy'n bwysig i ni fod yn ddinistriol yn emosiynol – boed yn bartner, aelod o'r teulu neu ffrind. Gall galar achosi llawer o emosiynau gwahanol, cymhleth, ac weithiau gall effeithio ar ein hiechyd corfforol. Mae ein tudalen am brofiadau galar yn disgrifio rhai teimladau sy'n gyffredin.
Mae profedigaeth yn effeithio ar bawb mewn gwahanol ffyrdd, ac mae'n bosibl profi ystod o emosiynau. Efallai y byddwch chi'n teimlo llawer o emosiynau gwahanol ar yr un pryd, neu efallai y bydd eich teimladau'n newid yn gyflym. Gall eich teimladau hefyd fod yn ddryslyd ar adegau. Nid oes ffordd gywir nac anghywir o deimlo.
Gall teimladau o alar ddigwydd hefyd oherwydd mathau eraill o golled neu newidiadau mewn amgylchiadau. Er enghraifft:
- Diwedd perthynas
- Colli swydd
- Symud i ffwrdd i leoliad newydd
- Dirywiad yn iechyd corfforol neu feddyliol rhywun sy'n bwysig i chi
- Digwyddiadau trallodus yn y byd
A oes gwahanol fathau o alar?
Mae pob profiad o alar yn wahanol. Ond efallai y byddwch yn clywed weithiau am y mathau canlynol o alar a cholled.
Galar rhagweledol
Mae galar rhagweledol yn ymdeimlad o golled rydyn ni'n ei deimlo pan ydyn ni'n disgwyl marwolaeth rhywun sy'n annwyl i ni. Gall gynnwys llawer o'r teimladau a all fod gennym ar ôl i ni golli rhywun. Mae’r rhain yn cynnwys iselder, tristwch eithafol neu bryder.
Nid yw o reidrwydd yn cymryd lle y galar ar ôl y golled. Neu ei wneud yn haws neu'n llai. Ond i rai ohonom, gall ein helpu i baratoi ar gyfer y golled ac ar gyfer y dyfodol.
Gall hwn fod yn gyfnod heriol iawn. Efallai y byddwch chi’n brwydro gydag ansicrwydd neu ofn am y dyfodol. Gall hefyd fod yn drawmatig iawn neu'n ofidus wrth ofalu am rywun annwyl neu’n ei weld mewn poen neu'n sâl.
Colled eilaidd
Pan fyddwn ni’n colli rhywun sy’n bwysig i ni, gall hyn arwain at golli pethau eraill hefyd. Er enghraifft, os effeithir hyn ar incwm eich cartref neu sut rydych chi’n byw. Weithiau gelwir hyn yn golled eilaidd.
Efallai y byddwch chi'n colli ymdeimlad o bwrpas, yn enwedig os oeddech chi'n gofalu am rywun. Neu efallai eich bod chi'n teimlo eich bod chi wedi colli'ch system gymorth neu'ch ymdeimlad o'ch lle yn y byd.
Mae profedigaeth yn anodd. I mi, mae gan yr holl ‘amseroedd hapus’ sydd wedi dilyn marwolaeth Ruth naws o dristwch mawr.
Galar ar y cyd
Gall galar ar y cyd ddigwydd pan fydd cymuned yn profi colled gyda'i gilydd. Gallai hyn fod yn dilyn marwolaeth ffigur cyhoeddus. Neu drasiedi sy'n effeithio ar ardal leol, cenedl neu gymuned.
Gall y mathau hyn o ddigwyddiadau mawr effeithio arnom hyd yn oed os nad oeddem yn adnabod y rhai sydd wedi marw yn uniongyrchol. Gallant gynhyrchu llawer o emosiynau anodd a'n hatgoffa o golledion eraill yn ein bywydau.
Gallai gweld eraill yn drist wneud i ni deimlo'n drist ein hunain. Ond efallai hefyd, cawn gysur wrth rannu a phrosesu’r digwyddiadau hyn fel cymuned.
Darllenwch fwy am alar ar y cyd ar wefan Cymorth mewn Galar Cruse.
Pa mor hir mae galar yn parhau?
Nid oes terfyn amser ar alar. Mae'n amrywio'n aruthrol o unigolyn i unigolyn. Gall ddibynnu ar y math o berthynas oedd gennych gyda'r unigolyn a fu farw, pa mor agos oeddech chi, a sut y bu farw. Gallai hefyd gael ei effeithio gan brofiadau blaenorol o golled neu alar.
Mae gennym wybodaeth am y gwahanol ffyrdd o ddeall galar a symud ymlaen gyda galar.
Cyhoeddwyd y wybodaeth hon yn Rhagfyr 2023. Byddwn yn ei diwygio yn 2026.
Mae cyfeirnodau ar gael. Os dymunwch atgynhyrchu'r wybodaeth hon, ewch i'n tudalen ar ganiatâd a thrwydded.
