Colli rhywun i hunanladdiad

Gall pob math o alar achosi teimladau dwys, cymhleth. Ond mae ymchwil yn dangos y gall y rhai ohonom sydd wedi cael profedigaeth oherwydd hunanladdiad fod â theimladau arbennig o gymhleth. Ac efallai y byddwn yn profi brwydrau ychwanegol wrth geisio ymdopi â'r golled.

Gallai hyn gynnwys teimlo pethau fel cywilydd neu euogrwydd. Mae hwn yn ymateb cyffredin. Ond cofiwch nad chi, na'r sawl a fu farw trwy hunanladdiad, sydd ar fai am ei golled.

Ar y dudalen hon:

• Ymdopi ar ôl colli rhywun i hunanladdiad
• Cefnogaeth ar gyfer profedigaeth trwy hunanladdiad

I’r byd y tu allan (gan gynnwys teulu a ffrindiau), roedd yn feddylgar, yn ofalgar ac yn ysbrydoledig. Rhywun â theulu cariadus a chefnogol, swydd ddiogel, a bywyd bodlon. Ond y tu mewn, roedd yn ymladd brwydr anweledig nad oedd hyd yn oed y rhai agosaf yn gwybod amdani.

Ymdopi ar ôl colli rhywun i hunanladdiad

Mae’r adran hon yn cynnwys rhai awgrymiadau i’ch helpu i ymdopi os ydych wedi colli rhywun oherwydd hunanladdiad:

Cofiwch nad eich bai chi ydyw

Mae achosion hunanladdiad yn gymhleth iawn – yn anaml y ceir un achos unigol. Ni waeth faint y gallem fod ei eisiau, mae'n annhebygol y gallwn ni byth ddeall yn llawn beth a achosodd rywun i ladd ei hun.

• Efallai y byddwch yn treulio llawer o amser yn meddwl am bethau y gallech fod wedi'u dweud neu eu gwneud yn wahanol. Neu efallai y byddwch yn edifar am y pethau a oedd yn teimlo'n anodd neu'n gymhleth am eich perthynas. Nid yw cael y teimladau hyn yn golygu mai chi sydd ar fai. Os yn bosibl, ceisiwch beidio â chanolbwyntio ar 'beth os'.
• Pan fyddwn yn colli rhywun i hunanladdiad, efallai y byddwn yn teimlo'n euog na wnaethom sylweddoli yr oedd yn ei chael yn anodd ymdopi. Ond gall pobl guddio teimladau’n dda. Ac mae yna lawer o resymau cymhleth pam na fyddai rhywun efallai wedi gallu rhannu sut roedd yn teimlo.
• Pe bai’r unigolyn yn rhannu ei fod yn teimlo’n hunanladdol cyn iddo farw, efallai y byddwn yn teimlo’n euog am beidio â gwneud mwy i’w gefnogi. Ond mae cefnogi rhywun sydd â theimladau am hunanladdiad yn anodd iawn. A gall y cymorth sydd ar gael gan y gwasanaethau argyfwng fod yn gyfyngedig. Hyd yn oed os oeddech chi'n gwybod bod gan rywun feddyliau hunanladdol, ni allech chi yn unig fod wedi atal hyn rhag digwydd.
• Efallai ein bod yn teimlo ein bod yn cael ein beio gan y rhai o'n cwmpas. Mae llawer o stigma ynghylch hunanladdiad o hyd ac efallai y byddwn yn teimlo ein bod yn cael ein barnu gan eraill. Er enghraifft, efallai fod credoau am hunanladdiad yn eich crefydd neu gymuned sy'n gwneud i chi deimlo na allwch fod yn agored am eich colled.
• Efallai fod yr unigolyn a gollwyd hefyd wedi ein beio ni am sut roedd yn teimlo cyn iddo farw. Gall hyn fod yn niweidiol iawn ac yn peri gofid. Ond ceisiwch gofio, pan fydd pobl mewn poen, yn aml gallant frifo'r rhai sydd agosaf atynt. Nid yw hyn yn golygu mai chi oedd ar fai neu nad oeddech chi'n annwyl iddynt.

Roedd pobl o'r tu allan yn edrych i mewn gyda chwilfrydedd… Trodd chwilfrydedd yn gwestiynau tawel – sut na welsoch chi unrhyw arwyddion?

Cofiwch, nid oes ffordd gywir nac anghywir o deimlo

Pan fyddwn yn colli rhywun i hunanladdiad, gallwn fynd trwy lawer o wahanol emosiynau cymhleth. Does dim ffordd gywir nac anghywir o deimlo nac o ymateb.

Efallai y byddwch yn teimlo'r canlynol:

• Sioc, yn wag, neu'n ddideimlad
• Fel nad oes gobaith na ffordd o ddal ati. Efallai y byddwch chi'n eich hun yn profi teimladau am hunanladdiad
• Yn ddig – gallai hyn fod tuag at bobl eraill, y byd, chi'ch hun, neu'r unigolyn rydych chi wedi'i golli
• Yn isel iawn neu'n ddigalon
• Fel eich bod eisiau hunan-niweidio
• Pryderus neu mewn panig
• Yn ynysig, neu fel nad oes neb yn deall beth rydych chi'n ei deimlo
• Mewn trawma gan yr hyn sydd wedi digwydd

Es i ymweld â fy meddyg i gwyno am wahanol symptomau, fel breichiau a choesau poenus, blinder, pendro. Gofynnodd i mi a oeddwn yn dioddef o iselder.

Dewch o hyd i ffyrdd o gadw mewn cysylltiad â'r unigolyn rydych chi wedi'i golli

Pan fydd rhywun yn marw trwy hunanladdiad, gall deimlo fel bod yr holl ffocws ar sut y bu farw, yn hytrach na'i fywyd neu sut oedd fel unigolyn.

Gallai fod o gymorth i chi wneud pethau i gofio a chadw mewn cysylltiad â'r unigolyn rydych chi wedi'i golli. Er y gall hyn deimlo'n rhy boenus weithiau. Felly gwnewch beth bynnag sy'n teimlo'n ddefnyddiol i chi.

Os ydych chi am roi cynnig ar hyn, fe allech chi wneud y canlynol:

• Nodi achlysuron fel ei ben-blwydd neu ben-blwyddi
• Gwneud pethau i gofio amdano fel cynnau cannwyll, tyfu planhigyn, neu baratoi bwyd arbennig
• Siarad yn uchel ag ef/hi neu ysgrifennu ato
• Siarad ag ef/hi trwy weddi
• Gwneud pethau i gynnwys cofio amdano mewn digwyddiadau neu mewn bywyd bob dydd. Er enghraifft, gallech chi chwarae cerddoriaeth roedd yn ei hoffi, neu wneud pryd roedd yn ei fwynhau
• Siarad am eich atgofion ohono gydag eraill
• Cofnodi atgofion ohono mewn dyddlyfrau, llyfrau lloffion neu flychau atgofion

Wrth i amser fynd heibio, gall y ffordd rydych chi'n galaru neu'n ei gofio newid. Ond nid oes rhaid iddo stopio. Gweler ein gwybodaeth am symud ymlaen â galar am ragor o gyngor ar ymdopi â galar hirdymor. 

Cefnogi ein gilydd

Pan fydd rhywun yn marw trwy hunanladdiad, gall gael effaith fawr ar bawb oedd yn ei adnabod. Ac mae gwahanol bobl yn ymdopi mewn gwahanol ffyrdd. Gall hyn weithiau arwain at wrthdaro neu broblemau perthynas.

Ceisiwch fod yn amyneddgar gyda'ch gilydd a chofiwch ein bod ni i gyd yn galaru yn ein ffordd ein hunain. Mae'r elusen Relate yn cefnogi pobl sy'n cael trafferth ymdopi â phroblemau perthynas. Mae gan Cruse wybodaeth am ymdopi â gwrthdaro teuluol ar ôl i rywun farw.

Mae’n ymddangos bod pobl yn disgwyl i chi symud ymlaen. Rwy’n meddwl mai amynedd a chefnogaeth heb derfyn amser yw’r peth gorau y gallwch ei roi i rywun sy’n dioddef o brofedigaeth.

Cefnogaeth ar gyfer profedigaeth trwy hunanladdiad

Os ydych chi'n teimlo bod hunanladdiad yn effeithio arnoch chi, mae yna sefydliadau a all eich helpu i siarad trwy'r emosiynau anodd.

Mae llawer o bobl sydd wedi cael profedigaeth oherwydd hunanladdiad yn canfod bod angen cymorth penodol arnynt.

Gall fod o gymorth i siarad â phobl eraill sydd hefyd wedi cael profedigaeth oherwydd hunanladdiad. Efallai y byddan nhw'n gallu uniaethu â'r hyn rydych chi'n ei deimlo neu'ch helpu chi i deimlo'n llai unig. Efallai y byddwch hefyd yn gallu defnyddio eich profiadau eich hun i gefnogi pobl eraill. Mae gan ein tudalennau am gefnogaeth gan gyfoedion fwy o wybodaeth.

Mae rhai sefydliadau defnyddiol wedi'u rhestru ar ein tudalen cymorth a hunanofal. Gallech ystyried y canlynol hefyd:

• Mae Survivors of Bereavement by Suicide (SOBS) yn rhedeg llinell gymorth a grwpiau cymorth lleol ac mae ganddo llawer mwy o adnoddau ymarferol. 
• Mae Cymorth mewn Galar Cruse yn cynnig gwybodaeth a chymorth i bobl sydd wedi colli anwyliaid oherwydd hunanladdiad. Mae gan ei wefan ragor o wybodaeth am brofedigaeth drawmatig a hunanladdiad, gan gynnwys cymorth os ydych yn byw yng Nghymru.

Cymerodd ychydig flynyddoedd i mi weithio trwy fy nheimladau am y farwolaeth, ond o'r diwedd wrth ddod allan o’r iselder, dechreuais fod yn wirioneddol fi fy hun a pheidio â theimlo mor ynysig a datgysylltiedig.

Beth os nad oeddwn yn adnabod yr unigolyn a fu farw?

Gall colli anwylyd i hunanladdiad fod yn hynod boenus ac yn anodd yn emosiynol.

Ond gall hunanladdiad hefyd gael effaith donnog, yn ymestyn y tu hwnt i deulu a ffrindiau agos rhywun. Mae'n bosibl y byddwch yn dal i deimlo eich bod yn cael eich effeithio os bydd rhywun nad ydych yn ei adnabod yn dda iawn wedi marw drwy hunanladdiad.

Mae First Hand yn meddu ar wybodaeth i unrhyw un yr effeithiwyd arno wrth fod yn dyst i hunanladdiad pan nad oedd yn adnabod yr unigolyn a fu farw. Gallai hyn fod oherwydd eich bod yn digwydd bod yno pan fu farw, neu oherwydd bod eich swydd yn ymwneud ag ymateb i'r digwyddiadau hyn.

Cyhoeddwyd y wybodaeth hon yn Rhagfyr 2022. Byddwn yn ei diwygio yn 2026.

Mae cyfeirnodau ar gael. Os dymunwch atgynhyrchu'r wybodaeth hon, ewch i'n tudalen ar ganiatâd a thrwydded.