Paranoia

Yn egluro paranoia, gan gynnwys achosion posibl a sut i gael triniaeth a chymorth. Yn cynnwys awgrymiadau ynglŷn â sut i helpu eich hun, a chanllawiau i ffrindiau a theulu.

Mae'r dudalen hon hefyd ar gael yn Gymraeg. This link will take you to a Welsh translation of this page.

Pa driniaeth sydd ar gael?

Os yw eich meddyliau paranoiaidd yn achosi gofid i chi efallai y byddwch eisiau chwilio am driniaeth. Efallai hefyd y byddwch yn cael cynnig triniaeth ar gyfer paranoia fel rhan o’ch triniaeth ar gyfer problem iechyd meddwl.

Y cam cyntaf fel arfer yw mynd i weld eich meddyg teulu. Gall ein gwybodaeth am ofyn am help ar gyfer problem iechyd meddwl eich helpu i siarad gyda’ch meddyg am eich iechyd meddwl.

Therapi siarad

Gall therapïau siarad eich helpu i ddeall eich profiadau a datblygu strategaethau ymdopi er mwyn delio gyda nhw.

Therapi ymddygiadol gwybyddol

Y math mwyaf cyffredin o therapi siarad ar gyfer paranoia ydy therapi ymddygiadol gwybyddol (CBT). Yn ystod CBT, byddwch yn archwilio’r ffordd rydych yn meddwl a’r dystiolaeth ar gyfer yr hyn rydych yn ei gredu ac yn edrych am wahanol ddehongliadau posibl. Gall CBT hefyd helpu i leihau pryder a gorbryder sy’n gallu dylanwadu ar deimladau paranoiaidd a’u gwneud yn waeth.

Fe wnes i lawer o CBT, gan archwilio meddyliau negyddol a thrio’u cymharu â thystiolaeth i’r gwrthwyneb. Roedd siarad drwy’r broses hon gyda phobl eraill a oedd yn gallu gweld ‘tystiolaeth’ arall neu ffyrdd eraill o edrych ar bethau yn help mawr.

Therapïau siarad eraill

Mae llawer o fathau eraill o therapïau siarad ar gael, gan gynnwys:

therapi seicodynamig
cwnsela
therapi teulu (neu systemig)

Mae therapïau siarad am ddim ar y GIG, ond mae’n bosibl y bydd yr amseroedd aros yn amrywio a gallant fod yn hir. Gallech ddewis gweld therapydd yn breifat os gallwch fforddio hynny. Mae gan Gymdeithas Seicotherapi Ymddygiadol a Gwybyddol Prydain (BABCP) a Chymdeithas Cwnsela a Seicotherapi Prydain (BACP) restr o therapyddion sydd wedi eu hyfforddi a’u cofrestru.

Dod o hyd i therapydd rydych yn ei drystio

Gallai meddyliau paranoiaidd ei gwneud hi’n anodd i chi drystio eich therapydd neu siarad am eich teimladau. Gall hyn wneud therapi’n anodd weithiau. Mae’n bwysig ceisio dod o hyd i therapydd rydych yn teimlo’n gyfforddus gydag ef neu hi. Efallai y bydd ein gwybodaeth am ddod o hyd i therapydd o help i chi. Gall helpu hefyd os ydych yn teimlo eich bod yn gallu siarad am eich pryderon.

Efallai hefyd y byddech yn gallu cytuno gyda’ch therapydd beth y byddwch yn ei wneud os bydd eich paranoia’n mynd yn waeth. Er enghraifft, efallai y byddwch yn penderfynu gohirio sesiynau nes byddwch yn teimlo eich bod yn barod i ddechrau eto.

Celfyddydau a therapïau creadigol

Mae’r celfyddydau a therapïau creadigol yn defnyddio gweithgareddau sy’n seiliedig ar y celfyddydau i’ch helpu i fynegi eich teimladau, mewn amgylchedd therapiwtig. Gall y mathau hyn o therapïau fod yn ddefnyddiol os ydych yn teimlo ei bod yn anodd i chi siarad am eich profiad.

Meddyginiaeth

Os ydych wedi cael diagnosis o sgitsoffrenia paranoiaidd neu anhwylder rhithdybiaethol, mae’n debyg y byddwch yn cael cynnig cyffur gwrthseicotig i leihau eich symptomau. Gallai cyffuriau gwrthseicotig leihau meddyliau paranoiaidd neu wneud i chi deimlo eu bod yn llai o fygythiad i chi.

Os ydych yn dioddef o orbryder neu iselder, gallai eich meddyg teulu gynnig gwrth-iselyddion neu dawelyddion ysgafn i chi. Gall y rhain eich helpu i boeni llai am y meddyliau, a gallant eu stopio rhag mynd yn waeth. Mae gwybodaeth gyffredinol i’w gweld ar ein tudalennau am feddyginiaeth.

Paranoia a thriniaeth gan ddefnyddio realiti rhithwir

Os ydych yn cael teimladau paranoiaidd, efallai y byddwch yn osgoi lleoedd neu bobl sy’n gwneud i chi deimlo eich bod dan fygythiad – neu’n defnyddio technegau i’ch helpu i gadw’n ddiogel. Mae ymchwil newydd yn ymchwilio i weld a oes modd cyfuno realiti rhithwir â therapi gwybyddol i’ch helpu i ymarfer mynd i sefyllfaoedd y mae gennych eu hofn a darganfod beth sy’n digwydd os nad ydych yn defnyddio eich technegau arferol i’ch helpu i deimlo’n ddiogel

Oedd y dudalen hon yn ddefnyddiol? Yes No Tell us more Tell us more

Tell us more

Why did you visit this page? *

For my own mental health
For someone else’s mental health
Academic/educational/professional reason
Other reason

What do you want to tell us about?

Praise – things we do well
Criticism – things we could do better
Errors, mistakes or broken links

Please give us your feedback:

Note:

Please don’t include personal details like your name or email address. If you do, data protection law means we’ll have to delete your comments.
Unfortunately we can’t reply to this. If you want a response from us, see our Contact us page.
If you are in crisis right now and want to talk to someone urgently then you could call Samaritans on 116 123 (freephone). Our pages on crisis services have more options.