Tabledi cysgu a thawelyddion ysgafn

Mae’r adran hon yn egluro ar gyfer beth y defnyddir tabledi cysgu a thawelyddion ysgafn, sut mae’r feddyginiaeth yn gweithio, sgil-effeithiau posibl a gwybodaeth am ddiddyfnu.

Read this page in English (Saesneg)

Tabledi cysgu heblaw bensodiasepin

Mae’r dudalen hon yn cynnwys gwybodaeth am feddyginiaethau heblaw bensodiasepin y gellir eu rhoi i chi ar bresgripsiwn i’ch helpu i gysgu. Gweler ein tudalen ar bensodiasepinau am wybodaeth am feddyginiaethau cysgu bensodiasepin.

Mae’r dudalen hon yn cynnwys tabl i’ch helpu i gymharu tabledi cysgu heblaw bensodiasepin fesul gwahanol ffactorau.

Mae yna hefyd wybodaeth sy’n esbonio gwahanol fathau o dabledi cysgu heblaw bensodiasepin:

Er ein bod yn defnyddio’r term ‘tabledi cysgu’ i ddisgrifio’r cyffuriau hyn, efallai y bydd rhai ohonynt hefyd ar gael fel hylif, naill ai i’w lyncu neu i’w chwistrellu.

Cymharu tabledi cysgu heblaw bensodiasepin

Mae’r tabl hwn yn rhestru’r holl dabledi cysgu heblaw bensodiasepin sydd wedi’u trwyddedu i’w defnyddio yn y DU ar hyn o bryd.

Mae gan rai o’r cyffuriau hyn fwy nag un enw. Efallai eich bod yn adnabod cyffur wrth ei enw generig neu ei enw masnachol. Gweler ein tudalen ar enwau cyffuriau am ragor o wybodaeth.

Drag or scroll this table to view full contents

Enw generig	Enwau masnachol (DU)	Ffurfiau sydd ar gael	Hanner oes	Ystyriaethau deitegol
chloral hydrate (neu cloral betaine)	Welldorm	hylif (hydrad cloral) tablet (betain cloral)	mwy na 6 diwrnod	dim
clomethiazole (weithiau wedi'i sillafu fel chlormethiazole)	Heminevrin	capsiwlau hylif	3.6 i 5 awr	capsiwlau yn cynnwys gelatin
diphenhydramine	Sleep aid tablets (mae sawl brand ar gael)	tabledi	2.4 i 9.3 awr	yn cynnwys lactose
melatonin	Circadin Slenyto Syncrodin	tabledi tabledi rhyddhau dros gyfnod hylif	0.5 i 4 awr	yn cynnwys lactos
promethazine	Phenergan Sominex Rhai brandiau o feddyginiaeth 'annwyd a ffliw nos'	tabledi hylif chwistrelliad (dim ond i gael ei weinyddu gan weithwyr gofal iechyd proffesiynol)	5 i 14 awr	tabledi yn cynnwys lactos
zolpidem	Stilnoct	tabledi	oddeutu 2.4 awr	yn cynnwys lactos
zopiclone	Zimovane	tabledi	oddeutu 5 awr	yn cynnwys lactos

Cyffuriau Z

Tabledi cysgu heblaw bensodiasepin yw cyffuriau Z, a ddefnyddir i drin anhunedd difrifol (anhawster mynd i gysgu neu aros ynghwsg). Cânt eu hadnabod fel cyffuriau Z oherwydd bod eu henwau generig yn dechrau gyda’r llythyren ‘z’.

Y cyffuriau Z sydd wedi’u trwyddedu ar gyfer presgripsiwn ar hyn o bryd yn y DU yw zolpidem a zopiclone. Bu’r meddyginiaeth zaleplon yn rhan o’r grŵp hwn, ond nid yw bellach wedi’i thrwyddedu i’w defnyddio yn y DU.

Nid bensodiasepinau yw’r cyffuriau hyn, ond maent yn gweithredu mewn ffordd debyg iawn. Mae hyn yn cynnwys achosi problemau tebyg gyda dibyniaeth a diddyfnu.

Cyffuriau byrweithredol ydyn nhw, sy’n golygu bod eu heffeithiau’n para am gyfnod byr. Maent yn llai tebygol o roi effaith ‘pen mawr’ na rhai mathau eraill o feddyginiaeth cysgu.

Pryd y gellir rhoi cyffur Z ar bresgripsiwn i mi?

Dim ond os ydych yn profi anhunedd difrifol y dylai eich meddyg roi cyffur Z i chi ar bresgripsiwn. Dim ond ar ôl i chi roi cynnig ar driniaethau eraill heb feddyginiaeth y dylid gwneud hyn.

Os bydd eich meddyg yn rhoi cyffur Z i chi ar bresgripsiwn, dylai wneud y canlynol:

rhoi’r dos lleiaf a fydd yn cael effaith arnoch
eu rhoi ar bresgripsiwn am yr amser byrraf posibl
eu rhoi ar bresgripsiwn yn unol â’r drwydded ar gyfer y cyffur penodol hwnnw yn unig

Os ydych yn berson hŷn, efallai y bydd eich meddyg yn cynnig cyffur Z i chi cyn meddyginiaeth cysgu arall. Mae hyn oherwydd bod unrhyw effeithiau negyddol o’r cyffuriau hyn yn debygol o bara llai o amser na meddyginiaethau cysgu eraill. Ond, dylech barhau i’w cymryd am yr amser byrraf posibl.

Pwy ddylai osgoi cymryd cyffuriau Z?

Ni fydd eich meddyg fel arfer yn rhoi cyffuriau Z ar bresgripsiwn i chi os oes gennych y canlynol:

clefyd difrifol yr ysgyfaint neu broblemau anadlu
apnoea cwsg neu ddal anadl wrth gysgu (problemau anadlu wrth gysgu)
clefyd difrifol yr iau neu’r arennau
myasthenia gravis difrifol a heb ei reoli (cyflwr niwrogyhyrol)

Efallai y bydd eich meddyg yn ofalus ynghylch cynnig cyffuriau Z i chi os oes gennych chi’r canlynol:

problemau’r frest a’r ysgyfaint
gwendid niwrogyhyrol, fel myasthenia gravis
hanes o gam-drin alcohol neu gyffuriau
diagnosis o anhwylder personoliaeth

Dylai eich meddyg roi presgripsiwn am ddos llai o’r cyffuriau hyn os oes gennych chi’r canlynol:

problemau’r iau neu’r arennau
porffyria (salwch prin, etifeddol)

Gall fod risgiau ynghlwm â chymryd y cyffuriau hyn os ydych yn feichiog neu’n bwydo ar y fron. Fodd bynnag, nid oes digon o ymchwil i wybod yn union pa mor gyffredin y gall y problemau hyn fod.

Os ydych yn feichiog, yn bwydo ar y fron neu’n bwriadu beichiogi, gallwch siarad â’ch meddyg am risgiau a manteision cymryd cyffur Z. Gall eich helpu i wneud y penderfyniad gorau ar gyfer eich sefyllfa.

Sut ddylwn i gymryd cyffuriau Z?

Os ydych yn cymryd cyffuriau Z, dylech wneud y canlynol:

ceisio peidio â’u cymryd gyda bwyd neu’n syth ar ôl bwyta, oherwydd gallai hyn wneud iddynt weithio’n arafach
osgoi eu cymryd gydag alcohol
peidio â chymryd ail ddos mewn un noson
eu cymryd pan fyddwch yn barod i gysgu, ac nid cyn hynny. Ar ôl eu cymryd, efallai y byddwch yn teimlo’n simsan neu’n drwsgl os oes angen i chi godi yn y nos, fel mynd i’r toiled.

Ni ddylech gymryd tabledi cysgu am fwy na thair wythnos fel arfer. Yn ddelfrydol, ni fyddech yn eu cymryd am fwy nag wythnos.

Sut ddylwn i roi’r gorau i gymryd cyffuriau Z?

Pan fyddwch yn rhoi’r gorau i gymryd cyffuriau Z, dylech roi’r gorau’n raddol er mwyn osgoi effeithiau diddyfnu negyddol. Os gwelwch nad yw un cyffur Z yn gweithio i chi, ni ddylai eich meddyg roi presgripsiwn am gyffur Z arall i chi yn ei le.

Cyffuriau Z a gweithgaredd peryglus wrth gysgu

Gall pob cyffur Z weithiau achosi math o gerdded yn eich cwsg, lle byddwch yn codi ac yn gwneud pethau tra nad ydych yn effro mewn gwirionedd. Mae’r rhain yn cynnwys:

gweithgareddau peryglus fel gyrru
bwyta, gan gynnwys bwyd amhriodol (fel bwyd amrwd y dylid ei goginio)
cael rhyw
bod yn dreisgar tuag at eich cymar yn y gwely.

Pan fyddwch yn deffro efallai na fyddwch yn cofio unrhyw beth am yr hyn yr ydych wedi’i wneud.

Os ydych yn cymryd cyffur Z a’ch bod yn cyflawni gweithgareddau peryglus wrth gysgu, dylech ddweud wrth eich meddyg am hyn ar unwaith.

Yn y gorffennol rwy wedi dioddef cyfnodau lloerig a seicotig. Roedd gallu cysgu yn bwysig o ran fy helpu i wella, felly roedd y cyffuriau ‘Z’ a roddon nhw i mi yn yr ysbyty yn help mawr.

Gwrth-histaminau

Math o feddyginiaeth a ddefnyddir yn bennaf ar gyfer trin symptomau alergeddau, fel clefyd y gwair, yw gwrth-histaminau. Fodd bynnag, bydd rhai ohonynt yn achosi cysgadrwydd fel sgil-effaith. Gellir defnyddio’r cyffuriau hyn hefyd i helpu i leddfu anhunedd tymor byr.

Gallwch brynu’r cyffuriau canlynol heb bresgripsiwn gan fferyllydd, i helpu i leddfu anhunedd:

Meddyginiaethau hir-weithredol yw’r rhain, sy’n golygu bod eu heffeithiau’n para am amser hirach. Mae hyn hefyd yn golygu eu bod yn fwy tebygol o adael effaith ‘pen mawr’ y diwrnod ar ôl i chi eu cymryd.

Gallant hefyd fod yn araf i weithredu, sy’n golygu efallai na fyddant yn gwneud i chi deimlo’n gysglyd ar unwaith. Efallai y byddant yn llai effeithiol os byddwch yn eu cymryd am sawl diwrnod.

Os byddwch yn cymryd gwrth-histaminau ond nad ydynt bellach yn eich helpu i gysgu, gallwch siarad â’ch fferyllydd am gyngor.

Pwy ddylai osgoi cymryd gwrth-histaminau?

Efallai y bydd eich meddyg neu fferyllydd yn eich cynghori i fod yn ofalus ynghylch cymryd gwrth-histaminau os oes gennych chi’r canlynol:

chwarren brostad chwyddedig
problemau gwneud dŵr (ataliad wrin)
glawcoma (pwysedd uwch yn y llygad)
clefyd yr iau
epilepsi
porffyria (salwch prin, etifeddol)

Efallai y bydd eich meddyg neu fferyllydd yn eich cynghori i osgoi cymryd gwrth-histaminau os ydych yn feichiog neu’n bwydo ar y fron. Fodd bynnag, efallai y bydd rhai achosion pan fydd eich meddyg yn argymell neu’n rhoi presgripsiwn am y feddyginiaeth hon.

Os ydych yn feichiog, yn bwydo ar y fron neu’n bwriadu beichiogi, gallwch siarad â’ch meddyg neu fferyllydd os oes gennych gwestiynau am gymryd gwrth-histaminau. Gall roi’r cyngor gorau i chi ar gyfer eich sefyllfa.

Sgil-effeithiau gwrth-histaminau

Mae sgil-effeithiau cyffredin gwrth-histaminau yn cynnwys y canlynol:

dryswch (teimlo’n ddryslyd ynghylch ble’r ydych chi)
pendro
cur pen
hunllefau
aflonyddwch
blinder

Mae sgil-effeithiau achlysurol gwrth-histaminau yn cynnwys y canlynol:

golwg aneglur
dryswch
ceg sych
cyffro
ataliad wrin.

Mae’r sgil-effeithiau achlysurol hyn yn fwy cyffredin ymhlith pobl hŷn. Efallai y bydd plant yn fwy tebygol o deimlo cyffro fel sgil-effaith.

Mae sgil-effeithiau prin gwrth-histaminau yn cynnwys y canlynol:

anhwylderau celloedd gwaed
aflonyddwch rhythm y galon
colli archwaeth
pwysedd gwaed isel
cyhyrau’n gwingo
sensitifrwydd i oleuni’r haul
cryndod
anghysur stumog
symudiadau gwingo

Gallwch siarad â’ch meddyg neu fferyllydd os ydych yn ansicr a ydyw gwrth-histaminau yn addas i chi. Mae hyn yn cynnwys rhoi gwybod iddynt os ydych yn cymryd unrhyw feddyginiaeth arall, gan gynnwys meddyginiaethau llysieuol.

Melatonin

Hormon naturiol a gynhyrchir gan eich chwarren bineol yw melatonin. Mae’r chwarren hon yn eich ymennydd ac yn rheoli ymateb eich corff i’r cylch 24 awr o ddydd a nos.

Mae melatonin hefyd ar gael fel meddyginiaeth i helpu i leddfu anhunedd. Fel arfer fe’i cynigir fel meddyginiaeth tymor byr i bobl sy’n 55 oed a throsodd.

Nid yw’n cael ei argymell yn gyffredinol ar gyfer unrhyw un o dan 18 oed. Ond, gellir ei gynnig iddynt mewn rhai amgylchiadau. Efallai y bydd eich meddyg hefyd yn osgoi rhoi melatonin ar bresgripsiwn i chi os ydych yn feichiog neu’n bwydo ar y fron. Gallwch siarad â’ch meddyg neu fferyllydd os ydych yn pryderu am hyn.

Gweler ein tudalen ar melatonin i ddod o hyd i ragor o wybodaeth.

Hydrad cloral a clomethiazole

Mae hydrad cloral a clomethiazole yn gyffuriau hŷn a chanddynt lawer o sgil-effeithiau, gan gynnwys dibyniaeth bosibl. Cyffur hylif yw hydrad cloral, ond gall hefyd fod ar gael ar ffurf tabledi o’r enw betain cloral. Gall clomethiazole hefyd gael ei sillafu’n chlomethiazole.

Nid yw’r cyffuriau hyn fel arfer yn cael eu cynnig bellach fel meddyginiaeth ar gyfer anhunedd. Ond, efallai y byddant yn cael eu defnyddio mewn rhai amgylchiadau prin. Efallai y bydd eich meddyg yn osgoi rhoi’r meddyginiaethau hyn ar bresgripsiwn i chi os ydych yn feichiog neu’n bwydo ar y fron. Gall hefyd fod yn ofalus ynghylch eu rhoi ar bresgripsiwn os oes gennych hanes o gamddefnyddio cyffuriau neu alcohol, neu ddiagnosis o anhwylder personoliaeth.

Os ydych yn cymryd hydrad cloral, dylech osgoi gadael iddo ddod i gysylltiad â’ch croen gan y gallai achosi niwed i’r croen.

Barbitwradau

Defnyddiwyd barbitwradau fel tawelyddion cyn i bensodiasepinau ddod ar gael. Prin iawn y cânt eu rhoi ar bresgripsiwn bellach.

Dim ond yn yr amgylchiadau canlynol y dylid eu cynnig i chi ar gyfer anhunedd:

os ydych eisoes yn cymryd barbitwradau
os nad yw triniaethau eraill wedi helpu eich anhunedd

Ni ddylid cynnig barbitwradau i bobl hŷn.

Oedd y dudalen hon yn ddefnyddiol? Yes No Tell us more Tell us more

Tell us more

Why did you visit this page? *

For my own mental health
For someone else’s mental health
Academic/educational/professional reason
Other reason

What do you want to tell us about?

Praise – things we do well
Criticism – things we could do better
Errors, mistakes or broken links

Please give us your feedback:

Note:

Please don’t include personal details like your name or email address. If you do, data protection law means we’ll have to delete your comments.
Unfortunately we can’t reply to this. If you want a response from us, see our Contact us page.
If you are in crisis right now and want to talk to someone urgently then you could call Samaritans on 116 123 (freephone). Our pages on crisis services have more options.