Cerdded a gwersylla gwyllt i reoli fy iechyd meddwl

Rydw i wrth fy modd yn cerdded nawr, ond nid felly oedd hi bob amser. Mae cerdded a’r awyr agored yn weithgareddau cymharol newydd y gwnes i ddechrau ymddiddori ynddyn nhw yn fy 30egau cynnar. Fe ges i fy magu yn Ne Cymru, lle doeddwn i byth yn bell iawn o fryniau tonnog, morlinau creigiog a llwybrau coediog, ond yn f'arddegau, gweithgareddau llai gwledig fel gwylio'r teledu a bwyta creision oedd yn denu fy sylw.

Mae’n debyg bod gwylio’r teledu a chreision wedi fy nghynnal i am lawer mwy o amser nag y dylen nhw fod wedi gwneud, ond fel rydyn ni i gyd yn gwybod, dyw bywyd ddim bob amser yn aros mor syml â hynny. Fel bachgen ifanc, fe wnes i brofi’r holl ofid a’r holl deimladau gorlethol arferol ynghylch cael fy nerbyn a bod yn ddigon da.   Roedd yn hawdd diystyru hyn fel rhywbeth nodweddiadol o’r oedran hwnnw, cyfnod annifyr o angenrheidiol ym mlynyddoedd y glasoed.

Ond dros y blynyddoedd ac yn fy 20au, daeth diystyru meddyliau neu fygu teimladau yn arferiad, a ddatblygodd yn ddiweddarach yn sgìl y gallwn ei ddefnyddio heb sylweddoli fy mod yn gwneud hynny hyd yn oed. Fe wnaeth hyn helpu yn y tymor byr – gan ganiatáu elfen o gael fy nerbyn yn gymdeithasol – ond roedd yr anochel bob amser ar y gorwel.

Roedd peidio â mynegi fy hun mewn unrhyw ffordd ystyrlon yn golygu bod popeth yn dal i droi yn fy mhen, yn un carbwl annealladwy. Doeddwn i ddim yn gallu gwneud na phen na chynffon o fy meddwl fy hun, ac yn y pen draw fe rois i'r gorau i drïo. Gan bwyll bach, roeddwn i wedi dysgu nad oedd unrhyw werth yn yr hyn roeddwn i’n ei feddwl nac yn bwy oeddwn i, ac fe wnes i ymbellhau.

Roedd yr undonedd roeddwn i’n ei deimlo yn well na’r poeni anniddig ond, yn anochel, ymhen amser, dechreuodd yr holl deimladau roeddwn i wedi bod yn eu mygu eu mynegi eu hunain ar ffurf pyliau o banig lled-reolaidd, teimlo’n bryderus mewn sefyllfaoedd cymdeithasol a hunan-gasineb nad oeddwn i’n gallu ei ysgwyd. Daeth hyn i ben yn fy 30au cynnar pan oeddwn yn byw yn Llundain ac felly, o’r diwedd, fe wnes i benderfynu gwneud rhywbeth yn ei gylch.

Mewn gwirionedd, doeddwn i ddim eisiau gwneud dim. Byddai eistedd ar fy mhen fy hun o dan goeden ar lan afon wedi bod yn berffaith. Ond roeddwn i’n sylweddoli na fyddai fy ffrindiau a fy nheulu yn cyd-fynd â hynny. “Dwyt ti ddim yn gwneud dim byd? Pam? Pryd wyt ti’n mynd yn ôl i’r gwaith?”. Dyma’r math o bethau roeddwn i’n dychmygu y bydden nhw’n eu gofyn i mi.

Roeddwn i’n gwybod na allwn i ond gwneud dim byd.  Felly, yn lle hynny, fe wnes i gerdded. Fe wnes i gerdded y Camino de Santiago de Compostela ar draws Ffrainc a Sbaen. Roedden nhw’n ddau fis heriol iawn am nifer o resymau gwahanol ond fe wnaeth cael yr un nod dyddiol hwnnw o gerdded o A i B fy ngalluogi i weld bywyd mewn termau syml eto.

Efallai fod croesi cwpl o wledydd ar droed wedi bod yn orymateb ond nid oedd yn teimlo felly ar y pryd – roeddwn i’n ysu am y ddihangfa, yr heddwch, y cyfle i anadlu gyda holl ddwndwr y byd wedi'i dawelu.

Wrth gwrs, wnaeth hyn ddim datrys fy mhroblemau i gyd, ond fe wnaeth roi'r amser a’r gofod i mi fynd i'r afael â nhw. Erbyn hyn, dyna sut rydw i’n gweld cerdded ar raddfa ehangach - cyfle i droi’r sain i lawr ar y byd a gadael i'r meddyliau lifo heb gael eu hatal yn gyson gan byliau o bryder neu hunan amheuaeth.

A dyna beth arall, mae cerdded yn rhywbeth y gellir ei gyflawni, yn ffordd o gael eich ymreolaeth yn ôl ac o arfer yr ymreolaeth honno. Efallai nad ydy troedio am filltiroedd dros grib yn y glaw yn hawdd, ond mae’n syml. Yn syml o ran y ffaith mai’r cwbl y mae’n rhaid i chi ei wneud ydy rhoi un droed o flaen y llall. Symlrwydd cerdded a gonestrwydd yr elfennau sy’n dod â sadrwydd yn ôl i fywyd rhywun, yn fewnol ac yn allanol. Mae cerdded ym myd natur yn teimlo fel yr ateb i dawelu meddwl prysur.

"Y dylanwad cadarnhaol mae cerdded ym myd natur wedi’i gael ar fy lles meddyliol ydy’r rheswm pam fy mod wedi dewis codi arian i Mind."

Fe fydda i’n codi arian i Mind drwy gerdded a gwersylla’n wyllt ar hyd Llwybr Cenedlaethol Clawdd Offa, sy’n 177 milltir o hyd, ym mis Rhagfyr 2023. Rwy’n hoff iawn o fynd ar deithiau cerdded diwrnod ond, o gofio'r adeg ar y flwyddyn, mae’r daith hon yn cyflwyno rhai heriau newydd nad ydw i wedi’u hwynebu o’r blaen o ran y tywydd a’r dirwedd. 

Byddai’n golygu llawer iawn pe baech chi’n gallu fy helpu i godi rhywfaint o arian i gyfrannu at y gwasanaethau lles meddyliol pwysig y mae Mind yn eu darparu ledled y wlad. Ac os hoffech chi ddilyn fy nhaith, gallwch chi ar Instagram yn @JockeyWilson.