Os oes rhaid i chi adael y tŷ i fynd i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws (COVID-19) gall deimlo fel cyfnod anodd, llawn straen.
Mae’r dudalen hon yn cynnig cyngor ar ofalu am eich iechyd meddwl a’ch llesiant, cyngor gyda deall teimladau anodd, a ffyrdd o ddod o hyd i gefnogaeth.
Mae’n bosib y bydd rhaid i chi fynd mewn i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws gan eich bod chi ar restr y Llywodraeth o weithwyr allweddol (defnyddir ‘gweithwyr hanfodol’ hefyd) a’ch bod yn parhau i wneud gwaith pwysig sy’n cynorthwyo ac yn cefnogi pobl eraill.
Neu efallai nad yw’n bosib i chi wneud eich gwaith gartref, a bod eich cyflogwr wedi gofyn i chi barhau i fynd mewn i’r gwaith.
Pan fyddwch chi’n brysur yn gwneud gwaith pwysig, efallai y byddwch chi’n teimlo nad yw’n bosib i chi gymryd gofal o’ch hunan. Ond mae gwneud pethau bach hyd yn oed yn gallu gwneud gwahaniaeth mawr i’ch llesiant meddyliol, ac mae nifer o syniadau y gallwch chi roi tro arnyn nhw.
Bydd y wybodaeth hon o gymorth i chi ymdopi:
Os ydych chi’n mynd i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws, efallai y byddwch yn cael teimladau anodd. Efallai y bydd y rhain yn deimladau newydd, neu’n rhai rydych chi wedi’u teimlo yn y gorffennol.
Efallai y bydd yn anodd ymdopi â’r teimladau hyn os nad yw’r bobl o’ch amgylch yn cael yr un profiad o fynd i mewn i’r gwaith. Neu, efallai y byddan nhw’n ymateb yn wahanol i brofiadau tebyg.
Does dim ffordd gywir nac anghywir o deimlo nac o ymateb i’ch sefyllfa. Ond dyma rai teimladau cyffredin mae’n bosib y byddwch yn eu teimlo yn ystod y cyfnod hwn:
Efallai y byddwch yn teimlo o dan straen am fynd i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws. Gall dod i gysylltiad â llawer o bobl, yn cynnwys pobl gall fod yn dioddef o’r coronafeirws, achosi cryn straen.
Gall hyn fod ar ben y straen rydych chi eisoes wedi bod yn ei deimlo oherwydd yr argyfwng. Er enghraifft, mae’n bosib y bod gennych fwy o waith i’w wneud, neu’n gweithio oriau hirach nag arfer. Neu mae’n bosib eich bod yn teimlo’n ansicr ynghylch colli eich swydd, neu’n poeni ynghylch arian.
Os ydych cyn dechrau teimlo dan straen difrifol, gall arwain at broblemau iechyd meddwl fel gorbryder ac iselder, neu gall waethygu unrhyw broblemau sydd gennych eisoes.
Efallai y byddwch yn teimlo rhai o effeithiau straen yn syth, ond gall gymryd yn hirach i adnabod rhai effeithiau, hyd yn oed ar ôl i’r digwyddiad sy’n peri straen ddod i ben.
Darllenwch ein cyngor ar ofalu am eich llesiant meddyliol am ffyrdd i’ch helpu i ymdopi. Neu darllenwch ein tudalennau ar straen am ragor o wybodaeth.
Efallai y byddwch yn dioddef o orbryder os ydych chi’n mynd i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws. poeni am eich iechyd eich hun neu iechyd y rheini o’ch cwmpas, gan gynnwys y rheini sy’n byw gyda chi neu sy’n derbyn gofal gennych chi.
Mae’n bosib eich bod chi’n teimlo hyd yn oed yn fwy pryderus os ydych chi’n gweithio gyda phobl sy’n dioddef o’r coronafeirws neu os ydych chi’n dod i gysylltiad â phobl all fod yn sâl.
Ac efallai y bydd gennych bryderon eraill ynghylch y coronafeirws, fel colli eich swydd neu broblemau ariannol.
Darllenwch ein cyngor ar ofalu am eich llesiant meddyliol am ffyrdd i’ch helpu i ymdopi. Gallwch hefyd ddarllen ein tudalennau ar orbryder a phyliau o banig am ragor o wybodaeth, gan gynnwys cyngor ar reoli pyliau o banig.
“Rydyn ni’n poeni am fod yn fwy tebygol o ddal y feirws gan ein bod ni’n gorfod bod yn llawer mwy agored tuag at y cyhoedd... mae pawb yn poeni am ledaenu’r feirws yn anfwriadol i’r bobl maen nhw’n gweithio gyda nhw.”
Mae’n bosib eich bod yn teimlo’n euog am fynd mewn i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws. Gall hyn fod am nifer o resymau:
Efallai eich bod chi hefyd yn teimlo’n euog os yw’n teimlo fel petai eich ymateb i’r sefyllfa’n wahanol i ymateb pobl eraill o’ch amgylch. Er enghraifft, gall gweithio o dan lawer o bwysau wneud i chi deimlo o dan straen, tra bod eich cydweithwyr i’w gweld yn ddigon bywiog.
Ond rydyn ni gyd yn ymateb i sefyllfaoedd anodd mewn ffyrdd gwahanol, felly mae’n bwysig bod yn garedig i’ch hun.
Darllenwch ein cyngor ar ofalu am eich llesiant meddyliol am ffyrdd o helpu’ch hun i ymdopi.
Gall mynd gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws wneud i chi deimlo’n grac neu’n flin. Gall hyn fod am nifer o resymau:
Pan fydd y rhan fwyaf ohonom ni’n teimlo dicter, nid yw’n effeithio rhyw lawer ar ein bywydau. Dim ond os yw’n mynd allan o reolaeth ac yn eich niweidio chi neu’r bobl o’ch cwmpas y mae dicter yn dod yn broblem.
Os ydych chi’n ei chael yn anodd ymdopi â dicter, gall dysgu am ffyrdd llesol o ddelio â’r peth helpu eich iechyd meddwl a chorfforol.
Darllenwch ein cyngor ar ofalu am eich llesiant meddyliol am ffyrdd o helpu’ch hun i ymdopi. Neu darllenwch ein tudalennau ar ddicter am ragor o wybodaeth.
Os ydych chi’n mynd i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws, efallai eich bod yn ei chael yn anodd cymryd gofal o’ch llesiant meddyliol.
Gall hyn deimlo’n anodd iawn os ydych yn dod i gysylltiad gyda phobl all fod yn dioddef o’r coronafeirws wrth i chi fynd i’r gwaith. Neu efallai eich bod yn ei chael yn anodd os ydych chi’n gweithio oriau hir neu o dan bwysau sylweddol.
A hyd yn oed os ydych chi’n mynd i’r gwaith, efallai nad ydych chi’n gallu gweld rhai pobl yn eich bywyd ar hyn o bryd gan eu bod nhw’n aros adref.
Dyma gyngor i chi gefnogi eich llesiant:
Os ydych chi’n ei chael yn anodd ymdopi â’ch iechyd meddwl, mae’n iawn i ofyn am help. Yn aml, mae cefnogaeth ar gael i chi yn y gwaith a thu allan i’r gwaith. Gweler isod am opsiynau cefnogaeth cyffredin.
Os ydych chi’n gweithio ym maes gofal iechyd neu’r gwasanaethau brys, mae gennym wybodaeth am opsiynau cefnogaeth cyffredin sy’n benodol i’ch maes chi.
Mae rhai cyflogwyr yn cynnig cefnogaeth iechyd meddwl i’w gweithwyr. Os oes gennych gyflogwr, holwch os oes ganddyn nhw unrhyw wasanaethau cefnogaeth arbenigol, fel:
Gallwch chi siarad â llinell gymorth neu wasanaeth gwrando am eich iechyd meddwl:
Gall cefnogi neu ofalu am rywun ar y tu allan i’r gwaith deimlo’n anodd yn ystod argyfwng y coronafeirws.
Gall deimlo’n arbennig o anodd os ydych chi’n gweithio oriau hirach nag arfer, neu os ydych chi’n poeni ynghylch pasio’r coronafeirws i rywun all fynd yn sâl.
Mae gan Carers UK wybodaeth ynghylch darparu gofal yn ystod argyfwng y coronafeirws. Gall ein gwybodaeth ar sut i ymdopi wrth gefnogi rhywun arall helpu hefyd. (LINK)
Gall deimlo’n hynod o anodd gwneud amser i chi eich hun tra eich bod yn gweithio, yn enwedig os ydych chi’n gweithio’n hirach nag arfer neu os ydych chi o dan lawer o bwysau. Efallai eich bod yn teimlo’n euog ynghylch ymlacio tra bod eich cydweithwyr yn gweithio.
Ond mae gosod amser i chi eich hun yn bwysig i’ch iechyd meddwl a chorfforol. Os ydych chi’n defnyddio’r amser pryd nad ydych chi’n gweithio i ofalu am eich hun, gall hyn eich cadw chi i fynd wrth i chi weithio. Gall hyn gynnwys treulio amser adref, neu fod ar egwyl yn y gwaith.
Dyma ambell syniad i chi roi tro arnynt:
Os ydych chi’n ei gael yn anodd rhoi’r gwaith i’r neilltu ar ôl mynd adref, gall ein tudalen ar ymlacio fod o gymorth. Mae’n cynnwys cyngor ac ymarferion i’ch helpu chi i ymlacio. Gallwch roi tro ar y rhain yn y tŷ neu ar eich amser egwyl yn y gwaith.
Gall deimlo’n afrealistig gosod amser i’r neilltu i wneud rhywbeth rydych chi’n ei fwynhau. Ond mae cael rhywbeth arall i ganolbwyntio arno ar y tu allan i’r gwaith eich helpu chi i aros yn iach. Gall hyn fod yn rhywbeth bach, fel cael sgwrs fideo gyda ffrind, cael bath neu wrando ar gerddoriaeth.
Mae meddwlgarwch (mindfulness) yn ffordd o ganolbwyntio ar y presennol, gan ddefnyddio technegau fel myfyrio, ymarferion anadlu ac ioga. Mae’n gallu helpu pobl i fod yn fwy ymwybodol o’u meddyliau a’u teimladau. Felly, yn lle teimlo o dan bwysau oherwydd teimladau, mae hyn yn golygu ei fod yn dod yn haws delio â nhw.
Ewch i’n tudalen ar feddwlgarwch am fwy o wybodaeth, yn cynnwys ymarferion meddwlgarwch i chi gael rhoi tro arnyn nhw.
“Rwy’n trio gosod amser i roi tro ar bethau newydd rydw i erioed wedi eisiau eu gwneud ond heb gael amser i’w gwneud. A threulio mwy o amser yn gwneud y pethau rwy’n eu mwynhau. Mae’n rhoi rhywbeth i fi ganolbwyntio arno ac anghofio am bopeth arall, hyd yn oed am sbel fach.”
Ceisiwch ymgorffori gweithgarwch corfforol yn eich bywyd bob dydd, os yw hynny'n bosibl. Does dim offer ymarfer corff fel peiriannau rhedeg gyda'r rhan fwyaf ohonom ni gartref, ond mae rhai gweithgareddau y gallwch chi eu gwneud. Gall ymarfer corff gartref fod yn rhwydd, ac mae opsiynau ar gael i bob oedran a gallu, gan gynnwys y canlynol:
Gall deimlo’n anodd gofalu am eich iechyd corfforol os ydych chi’n teimlo’n brysur neu dan straen. Ond mae gofalu am eich iechyd corfforol yn gallu cael effaith sylweddol ar eich iechyd meddwl. Ac mae nifer o newidiadau bychain y gallwch chi eu gwneud i ofalu am eich llesiant cyffredinol:
Ewch i’n tudalennau ar broblemau cwsg a bwyd a hwyliau am wybodaeth a chyngor gall fod o gymorth.
Efallai eich bod yn poeni ynghylch sut y bydd y coronafeirws yn effeithio ar eich gwaith. Neu mae’n bosib y bydd gennych gwestiynau ynghylch beth i’w wneud os oes angen i chi gymryd amser salwch neu amser i ffwrdd i ofalu am eich plant neu bobl eraill sy’n dibynnu arnoch chi.
Dyma ffyrdd o ddod o hyd i arweiniad a chefnogaeth ynghylch mynd mewn i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws:
Os ydych chi’n dal i fynd mewn i’r gwaith yn ystod argyfwng y coronafeirws, efallai bod gennych gwestiynau a phryderon am eich hawliau. Er enghraifft, gall hyn gynnwys eich hawl i’r canlynol:
Gall ceisio cael gwybodaeth am eich hawliau ymddangos yn beth anodd a dryslyd i wneud yn y cyfnod hwn. Ond mae ffyrdd o ddod o hyd i arweiniad a chefnogaeth:
Mae canllawiau’r Llywodraeth yn nodi y dylai pawb sy’n gallu gweithio o adref wneud hynny yn ystod argyfwng y coronafeirws. Ond i rai ohonom, nid yw hynny’n bosibl. Mae hyn yn cynnwys gweithwyr allweddol sy’n mynd mewn i’r gwaith i barhau i wneud swyddi pwysig.
Os ydych chi’n parhau i fynd mewn i’r gwaith, efallai eich bod chi’n teimlo’n bryderus am hyn. Mae’n bosib eich bod chi’n teimlo’n bryderus iawn os ydych chi’n teithio ar drafnidiaeth gyhoeddus, neu’n gorfod dod i gyswllt agos gyda phobl eraill wrth weithio.
Mae gan Lywodraethau Cymru a’r DU ganllawiau sy’n esbonio sut i’ch helpu chi a’ch cydweithwyr i aros yn iach. Mae hyn yn cynnwys canllawiau ar ymbellhau cymdeithasol (cadw pellter penodol o bobl eraill) wrth fynd i’r gwaith.
Os ydych chi neu rywun sy’n byw gyda chi yn arddangos symptomau o’r coronafeirws, ni ddylech fynd i’r gwaith. Os yw hyn yn digwydd, mae gan y GIG ac Iechyd Cyhoeddus Cymru wybodaeth am ‘hunan-ynysu’ yn y cartref:
Os ydych chi’n gweithio ym maes gofal iechyd neu’r gwasanaethau brys, er enghraifft:
Mae’n bosib eich bod o dan straen sylweddol yn ystod argyfwng y coronafeirws, ac yn gweithio oriau hirach nag arfer. Mae’n bosib eich bod hefyd yn teimlo’n bryderus iawn ynghylch dal y coronafeirws neu basio’r feirws ymlaen i bobl eraill o’ch amgylch.
Gall fod o gymorth i chi ddarllen ein gwybodaeth ar ddeall teimladau anodd yn ystod argyfwng y coronafeirws, a’n cyngor ar ofalu am eich llesiant meddyliol.
Ond mae rhai profiadau ac emosiynau penodol, anodd sy’n benodol i’r maes hwn, all hefyd effeithio ar eich llesiant meddyliol:
Os ydych chi’n gweithio ym maes gofal iechyd neu’r gwasanaethau brys yn ystod argyfwng y coronafeirws, mae’n bosib y cewch chi brofiadau all achosi emosiynau anodd iawn. Er enghraifft, mae’n bosib y byddwch yn cael profiad o’r canlynol:
Darllenwch ein gwybodaeth isod ynghylch ble i gael help i ddelio gyda’r profiadau a’r emosiynau hyn.
Mae’n bosib bod rhaid i chi fod o amgylch pobl sy’n sâl a gofalu amdanyn nhw fel rhan o’ch swydd. Gall hyn gynnwys darparu gofal diwedd bywyd. Efallai y byddwch chi’n colli pobl rydych chi’n gofalu amdanyn nhw, cyd-weithwyr, neu bobl eraill yn eich bywyd.
Mae gweithio yn y fath awyrgylch yn gallu peri gofid neu drawma, ac mae’n naturiol teimlo llawer o emosiynau anodd. Er enghraifft:
Gall deimlo’n anodd canolbwyntio ar eich iechyd meddwl pan fyddwch chi’n delio gyda chymaint o bethau eraill. Ond gallwch ofyn am gymorth ar unrhyw adeg rydych chi’n teimlo ei fod angen arnoch chi. Gall hyn fod nawr, yn y dyfodol, neu’r ddau.
Darllenwch ein gwybodaeth isod ynghylch ble i gael cymorth am y profiadau a’r emosiynau hyn.
“Rwy’n teimlo bod rhaid i ni fod yn stoicaidd. Gan ein bod ni’n gweithio yn y maes gofal iechyd, dylem fod â’r gallu ac i fod yn barod i roi ein hun mewn perygl a delio gyda’r pwysau.”
Mae nifer o ffyrdd i ddod o hyd i gefnogaeth ac arweiniad os ydych chi’n gweithio yn y maes gofal iechyd neu yn y gwasanaethau brys yn ystod argyfwng y coronafeirws. Dyma rai opsiynau all fod o gymorth:
Os ydych chi’n ei chael yn anodd ac angen siarad â rhywun ar frys:
Diweddarwyd y dudalen hon ar 9 Ebrill 2020.
Mae'r pandemig coronafeirws yn cael effaith enfawr ar ein hiechyd meddwl. Helpwch ni i gefnogi pawb sydd angen cymorth yn ystod y cyfnod hollbwysig yma.