Pam y gwnes i gerdded 6,600 o filltiroedd i godi arian i Mind

Helo. James Lloyd ydw i ac mi wnes i gerdded 6,600 o filltiroedd yr holl ffordd o amgylch arfordir Prydain i godi arian i Mind, yr elusen sydd wedi fy helpu i gael fy iechyd meddwl yn ôl.

Mi wnes i sgwennu fy mlog cyntaf i Mind yn fuan ar ôl cychwyn fy nhaith, dros 2 flynedd yn ôl! Cychwynnais ar 03 Hydref 2022, gan adael fy nghartref yng Ngogledd Cymru a cherdded yn groes i’r cloc o amgylch y tir mawr. 

"Aeth yr anobaith yn drech na fi"

Cyn cychwyn, ro’n i wedi gwella ar ôl cyfnod o salwch meddwl. Ro’n i wedi bod yn gwadu bod gen i iselder a gorbryder am flynyddoedd. Ond roedd bod ar fy mhen fy hun yn ystod cyfyngiadau symud Covid-19 yn ffordd berffaith o ymwreiddio naratif mewnol niweidiol o fod yn ddiwerth, naratif a oedd wedi’i adeiladu ar ddiffyg hyder ynof fi fy hun.

Mi ddechreuodd y teimlad o fod yn dda i ddim pan wnaeth fy mhartner ar y pryd fy ngadael i. Ro’n i wedi bod yn ymdrechu mor galed i geisio bod yn rhywun ro’n i’n meddwl ei fod o’n haeddu cael ei garu. Ond pan ddaeth cyfyngiadau symud munud olaf y Nadolig aeth yr anobaith yn drech na fi, a dechreuais gael meddyliau hunanladdol ar noswyl Nadolig. Roedd yna lais tywyll ac awdurdodol yn dweud wrtha i mod i’n dda i ddim, bod neb yn fy hoffi i, ac y dylwn i ddod â mywyd i ben. Roedd y llais yma’n boddi unrhyw lais rhesymegol.

Ro’n i mor falch mod i’n fyw ar ddydd Nadolig. Roedd fy rhieni wedi anfon coeden Nadolig fach drwy’r post ata i, a dywedodd fy mrawd wrtha i mod i’n mynd i fod yn ewythr. Ro’n i wedi cael dyn bach sinsir wedi’i wneud o ffelt y diwrnod hwnnw, ac roedd y dyn bach sinsir yma ar fy nghap i pan o’n i’n cerdded o amgylch yr arfordir i’m hatgoffa i pa mor ddiolchgar ro’n i’n teimlo y diwrnod hwnnw.

Cafodd fy meddyliau digalon effaith negyddol ar y ffordd ro’n i’n gweld fy hun, a chollais bob persbectif ar bwy o’n i. Mi wnaeth magu digon o blwc i siarad am y peth gyda phobl dw i’n eu trystio - fy mrawd i ddechrau, yna fy ffrindiau - fy helpu i gael rhywfaint o bersbectif yn ôl, a sylweddoli bod yna bobl oedd yn fy ngharu i – rhywbeth do’n i’n methu’n glir â’i weld ar y pryd. Mi wnaeth y meddyliau hunanladdol fy nychryn i, a gwneud i mi sylweddoli bod angen i mi dderbyn mod i’n sâl yn feddyliol a newid fy mywyd.

Blaenoriaethu hunanofal

Roedd hunanofal yn rhywbeth newydd i mi, ond mi ddaeth yn flaenoriaeth i mi. Roedd gwella fy niet, gwneud ymarfer corff a chael cwsg yn bwysig iawn yn fy adferiad, ond roedd gwneud amser i wneud pethau ro’n i’n mwynhau eu gwneud, a oedd yn ffyrdd o fynegi fy hun, yr un mor bwysig. Nid pethau dymunol i’w gwneud yn achlysurol oedd ysgrifennu, tynnu lluniau a cherdded i mi, ond pethau ro’n i eu hangen. 

Rhan o’r hunanofal yma oedd gofyn am help. Mi wnaeth siarad â phobl sy’n agos ata i, a chwnsela ar ôl hynny, fy helpu i sylweddoli sut y gwnaeth disgwyliadau uchel, a thuedd i wrthod unrhyw beth a oedd yn llai na pherffaith, fy rhoi mewn sefyllfa lle nad oedd siawns i mi lwyddo. Mi wnaeth gwefan Mind hefyd fy helpu i newid y ffordd ro’n i’n gweld fy hun. Ro’n i’n argyhoeddedig bod rhywbeth mawr yn bod arna i, ond roedd y wefan yn adnodd gwych i ddysgu am iechyd meddwl a dileu naratifau di-sail.

Mi wnaeth clywed pobl eraill yn siarad yn agored am eu problemau nhw yn y gymuned wneud i mi sylweddoli nad o’n i ar fy mhen fy hun o ran y salwch yma, a bod gen i ddim rheswm i deimlo cywilydd. Roedd cael gwared ar y cywilydd yna a’r stigma yn hollbwysig er mwyn gwella, oherwydd mi wnaeth hynny fy ngalluogi i dderbyn fy sefyllfa.

Os ydy rhywun yn darganfod lwmp ar ei groen, ac yn cael clywed bod y lwmp yna’n ganser, mae gan y person yna lawer gwell siawns o oroesi os ydy o’n gofyn am help. Mae’r un peth yn wir ym maes iechyd meddwl, a dylai salwch cyffredin fel iselder a gorbryder gael eu trin fel caneri mewn pwll glo hefyd.

Drwy roi blaenoriaeth i hunanofal ac ymwybyddiaeth ro’n i’n datblygu perthynas ro’n i wedi bod yn ei hesgeuluso efo fi fy hun, ac roedd rhywbeth yn fy isymwybod yn dweud wrtha i bod yna werth i ’mywyd i. Mae iechyd meddwl yn troi’n salwch meddwl mewn amgylchedd lle mae rhywun yn esgeuluso ei hun.

Penderfynu cerdded dros Mind

Dw i’n mwynhau bod allan yn yr awyr agored, ysgrifennu a thynnu lluniau, ac mi wnaeth y diddordeb yma fy annog i droi at hen freuddwyd a fyddai’n golygu bod gen i fwy o amser i’w dreulio’n gwneud y pethau yma; cerdded o gwmpas arfordir Prydain.

Mi ges i’r syniad yn wreiddiol ar ôl bod yn cerdded Llwybr Arfordir Ynys Môn, ac wrth edrych ar Google Maps a chwilio am lwybrau eraill i’w cerdded yn y dyfodol, gwelais ynys Prydain. Yn rhyfedd iawn, ro’n i’n teimlo mai hwn oedd y cam nesaf i mi. Roedd hyn tua’r adeg y gwnaeth fy mherthynas i chwalu ac y dechreuodd fy salwch meddwl, felly roedd y syniad yn teimlo fel ffordd o ddianc oddi wrth fy mhroblemau. 

Ond roedd yr hedyn wedi’i blannu, ac ymhen blwyddyn, roedd o wedi tyfu yn fy meddwl. Roedd fy nghynllun hunanofal wedi trawsnewid fy iechyd meddwl, ond ro’n i wedi torri fy nghoes! Roedd y doctor wedi dweud wrtha i y byddwn i’n debygol o gael cryd cymalau pan fyddwn i’n hŷn, felly ro’n i’n teimlo mai dyma’r amser i wneud rhywbeth, cyn iddi fynd yn rhy hwyr. Roedd dilyn fy nhrwyn o amgylch yr arfordir yn teimlo fel y llwybr iawn i mi, ac roedd anwybyddu’r alwad yna’n teimlo fel ildio i fywyd o ddisgwyliadau a oedd wedi achosi i mi esgeuluso fy hun.

Penderfynais gerdded i godi arian i Mind, casglu sbwriel ar yr arfordir wrth i mi gerdded, a chofnodi’r daith drwy dynnu lluniau efo camera, sgwennu ac arlunio. Ro’n i eisiau gwneud hyn er mwyn codi ymwybyddiaeth o iechyd meddwl, a dangos bod rhan orau ein bywydau o’n blaenau ni. Ar 03 Hydref 2022 cychwynnais ar y daith, heb sylweddoli cymaint y byddai’n newid fy mywyd.